Vergi daireleri sayesinde son dönemlerde hemen hemen herkesin duyduğu yeni bir haciz modeli e-haciz ya da elektronik haciz olarak bilinen kişi ya da kişilerin devlete karşı mevcut olan borçları için uygulanan bir haciz türüdür. Yalnızca kişilere ya da şirketlere değil mevcut olan borç tutarının boyutuna göre ev ya da araçlara da bu haciz işlemi uygulanabilir.
Vergi borcu, KYK ödeme taksiti gecikmesi, yapılandırılmaya alınan herhangi bir borç taksitinin gecikmesi, trafik cezası ödemesinin yapılmaması, MTV borcu gecikmesi, sigorta primlerinin ödenmemesi, mahkemelere gerekli harcın yatırılmaması, oy vermemek gibi daha birçok alacak listesi vardır. Tüm bu durumlar karşısında devlet son çare olarak bankalar ile antlaşma sağlayarak kişilerin maaş ve banka hesaplarına bloke koymakta bulmuştur.
Vergi dairesi hiçbir borç için öylece e-haciz üzerinden bloke koyamaz. Bu durum için öncelikle kişi ya da kişilere ödeme emri göndermek ve ödeme emrine itiraz edilip edilmeyeceğini beklemek zorundadır. Eğer herhangi bir itiraz söz konusu olmaz ise kişinin banka hesabına haciz uygularken de borç tutarına karşılık gelecek tutarın olup olmadığını kontrol etmek zorundadır.
6183 sayılı ‘’Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un’’ 55. Maddesi gereğince uygulanmaktadır. Kanun maddesi; Amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir “ödeme emri” ile tebliğ olunur. Belirtilen ibareye göre 15 gün içerisinde borçlara dahil ödeme gerçekleşmez ise ödeme talimatı başlatılır ve icra takibi uygulanır.
Vatandaşın banka hesabına yeterli miktarda tutar var ya da yok bakılmaksızın e-haciz konulması gibi bir uygulama hukuka uygun değildir. Çünkü borç 1.000 TL iken banka hesabında bulunan 6.000 TL’ye haciz işlendiğinde aşkın hacze neden olunmaktadır ve bu durum hukuka aykırı olmaktadır.
Farklı bir şekilde bankalar da haciz uygularken hukuka uygun davranmamaktadır. Çünkü elektronik haciz dahi olsa banka ya da maaş hesabında o an için ne kadar tutar var ise ona bloke konulabiliyorken bankalar blokeyi borç bitene kadar tutmaktadırlar. Bu şekilde kalmaksızın borçlu kişinin bankada olan kredi limitine dahi haciz uygulandığı olmaktadır.
Vergi mükelleflerinin var ise emekli maaşlarına dahi haciz uygulamaktadırlar. Oysa normalde yalnızca SGK Prim Borçları üzerinden haciz uygulanabilmektedir ki o da maaşın 1/4’i oranında olmak zorundadır.
E-haciz, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, 71. Maddesi gereğince ‘’Aylıklar, ödenekler, her çeşit ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama bağlı olmayan nafakalar, emeklilik aylıkları, sigorta ve emeklilik sandıkları tarafından bağlanan gelirler kısmen haciz olunabilir. Ancak haciz olunacak miktar bunların üçte birinden çok dörtte birinden az olamaz. Asgari ücreti aşmayan aylık gelirlerin onda birinden fazlası haciz olunamaz.’’
Ayrıca asgari ücret maaş alan kişilerin borçlarına konulacak haciz, maaş hesaplarında bulunan tutarın 1/10 oranında haciz işlenmesi gerekirken banka tamamına haciz uygulamaktadır.
Bir diğer önemli husus ise kişilerin zaman aşımına uğramış borçları için de e-haciz uygulaması kullanılmaktadır. Yani kişi ya da kişiler borçlarının zaman aşımına uğrayıp uğramadığı konusunda itirazda bulunmadığı ve konuyu mahkemeye taşımadığı sürece vergi daireleri kesinti yapmaya devam edecektir.
Tüm bu durumlar neticesinde en yararlı olan şey ise borçlu kişinin hesabının tamamına bloke konulup parasının hesaptan çekilmemesidir. Yani kişinin parası hesabında mevcut halde durmakta ancak parasını kullanamamaktadır. Kişi herhangi bir yerden borç tutarını temin ederek vergi dairesine ödemesini yaptıktan sonra elektronik haciz hesabından kaldırılmaktadır.
Maliye bakanı bu sistemi kurmak için İç İşleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü, Merkezi Kayıt Kuruluşu, PTT ve 40 banka ile protokol imzalamıştır.
Borçlu olan kişilerin maaş ya da banka hesaplarına e-haciz nedeniyle bloke konulmasına sebebiyet veren borç kalemleri aşağıdaki gibidir;
E-devlet uygulaması aracılığı ile Gelir İdaresi Başkanlığı sitesinden haciz sorgulaması yapılabilmektedir.
Haciz sorgulaması sırasında siteye giriş sağlamak için e-devlet bilgileri gerekmektedir. Eğer e-devlet şifreniz yok ise siteye giriş sağlayamazsınız. Şifrenizi öğrenmek için PTT şubelerinin herhangi birinden e-devlet şifresi alabilirsiniz.
Devlete borcu olan kişinin ödemesi gereken borç tutarını ödedikten 1 ya da 2 gün sonra e-haciz işlemi için uygulanan bloke kaldırılmaktadır. Ancak kişinin acil olarak blokeyi kaldırtmak istemesi durumunda, borç için ilgili kurumdaki yetkililere bloke kaldırma başvurusu ile 1 saat içinde bloke kaldırılabilmektedir.
Elektronik haciz işlemleri normal haciz işlemlerine göre daha hızlı çözümlenmektedir.
Elektronik haciz işlemi uygulanmadan önce borçlu kişiye durum bildirilmektedir ve borcun tahsis edilmesi için kişiye 15 gün müddet tanınmaktadır. Eğer borç 15 gün içinde borçlu kişiden tahsis edilir ise elektronik haciz işlemi başlatılmaz. Aynı zamanda tek bir seferde borcu ödeme imkanı olmayan kişiler için taksitlendirme imkanı da mevcuttur.
Kişi tarafına tanınan 15 gün süre içerisinde e-devlet üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığı sitesinden e-haciz ‘’Tecil ve Taksitlendirme Talep Formu’nu’’ doldurmalıdır. Bu formu doldurduktan hemen sonra borç tutarının %20’sini ödemek zorundadır. Daha sonra belirlenen taksit tutarlarının düzenli bir şekilde ödenmesi durumunda haciz işlemine gerek kalmamaktadır.
Haciz uygulamaları için gerekli olan hemen hemen tüm işlemler icra daireleri tarafından yapılmaktadır. Elektronik haciz uygulamaları için ise gerekli olan işlemler vergi daireleri tarafından yapılmaktadır.
Ayrıca elektronik haciz uygulamaları online olarak yapıldığı için daha kısa süre içerisinde gerçekleştirilir. Bu durumlar dışında herhangi bir fark yoktur.
Elektronik haciz işlemleri ilk uygulandığı dönemlerde gayrimenkul üzerinde etkisizdi. Ancak kullanılmaya devam edilen ve oldukça başarılı bir şekilde yürütülen bu sistem üzerinde gerekli görülen çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte eksikler giderildi. Artık günümüzde gayrimenkul üzerinde de bu haciz işlemi uygulanmaktadır.
Borçlu olan kişi gayrimenkulü üzerindeki haczi kaldırmak için sahip olduğu tüm borcu ödemek zorundadır. Eğer borcun tamamını ödeyebilecek durumda değil ise borcuna karşılık olacak herhangi bir teminat göstermelidir. Aksi takdirde borca dair uygulanan haciz işlemi kaldırılamaz.
Her ne kadar elektronik haciz işlemleri dijital ortamda yapılıyor olsa da haciz kaldırma işlemlerini uygulayan ve karar veren birim vergi dairesidir. Borçlu olan kişi haczin kaldırılması işlemini vergi dairesi müdürüne başvurarak talep etmek durumundadır.
Kişinin e-haciz uygulanan borcuna tekabül eden tutarın tamamını ödeyecek durumu yok ise bu borç tutarını karşılayacak bir teminat göstermesi gerekmektedir. İş yeri, konut ya da arsa teminat olarak gösterilebilir. Ancak taşıtlar teminat olarak gösterilemez. Zira taşıtlar, ‘taşınabilir varlıklar’ sınıfına girmektedir ve üzerinde haciz bulunmasına rağmen satışa konulup satılabilmektedir. Bu nedenlerden dolayı teminat gösterilmesi uygun görülmemiştir.
Ödeme emri verilmesi üzerine 15 günü dolduran ve elektronik haciz ile karşılaşan borçlu kişiler 7 gün içerisinde borcunun tamamını ödemek ya da taksitlendirme yapmak zorundadır. Borcun tamamının ödenme işlemi gibi taksitlendirme işlemi de vergi dairesinden gerçekleşmektedir. Oluşturulan taksitlendirme biçimine uyulmaması ya da borcun tamamının ödenmemesi durumunda e-haciz işlemi yeniden uygulanabilmektedir.
Taksitlendirilmeye alınan borç üzerindeki haciz yalnızca tüm taksitlerin düzenli bir şekilde ödenip tüm taksitlerin bitmesi ardından kaldırılmaktadır.
Elektronik haciz belli başlı kurallar çerçevesinde saptanmış her mal üzerinde uygulanabilir. İlk etapta e-bankacılık doğrultusunda maaş ya da banka hesaplarına haciz uygulanıyor olsa da kişinin sahip olduğu borcun boyutu, durumu ve gecikme süresine bağlı olarak konut üzerinde de haciz uygulanabilmektedir.
Konut üzerinde haciz uygulaması, herhangi bir münasebetten dolayı alacaklı tarafın borçlu tarafa ait olan konuta resmi bir şekilde el koymasıdır. Eğer taraflar arasında bir uzlaşma sağlanamaz ise haciz konulan konut satışa çıkartılarak satıldıktan sonra borçlu tarafın borcunu ödediği varsayılır.
Bazı belli kurallar dahilinde araçlar üzerinde de e-haciz uygulanabilmektedir. Haciz durumunda aracın satışı söz konusunda kısıtlamalar gelebilmektedir. İcra takibi başladığı andan itibaren maaş ve banka hesaplarında yeterli tutar olmadığı takdirde borcun boyutuna bağlı olarak birçok çeşitli yollara başvurulabilir. Bu yollardan biri de nadir de olsa araç üzerinde haciz uygulamasıdır.
1990 yılına kadar uygulanan haciz işlemlerinde çeşitli birçok mal üzerine el konulabilmekteydi. Yapılan yasal düzenlemeler sonucunda kişinin hayatını idame etmesinde yardımcı olan mal varlıklarının üzerine haciz konulması uygulamasının engellenmesi sağlandı.
Örneğin bir evde 3 kişi yaşıyor ve o evde 3 kişinin yatabileceği kadar yatak var ise var olan bu yataklara el konulamaz. Bu sebeple de bazı durumlarda borcun haciz ile kapatılması mümkün olmamaktadır.
E-haciz nedeni ile borçlu olan kişinin aracı satışa çıkartılmaktadır. Satış işlemi gerçekleştirildikten sonra ise temin edilen gelir kişinin borç tutarından fazla ise borcun ardından kalan tutar borçlu kişiye iade edilmektedir.
Örneğin kişinin borç tutarının 100.000 TL olduğu varsayılsın. Haciz işlemi ile satışa çıkarılan araç 140.000 TL’ye tekabül ettiyse borç kapatıldıktan sonra kalan 40.000 TL kişiye geri iade edilmektedir.
Bir araç üzerinde elektronik haciz uygulanmış ise o araç yalnızca icra yöntemi ile satılabilmektedir. Yani borçlu kişi aracının satış işlemini gerçekleştiremez. Kişi notere satış için başvurduğunda araç üzerinde haciz işlemi olduğu için ret alacaktır. Bu durumun yaşanmasını istemeyen kişilerin mevcut borcunun tamamını ödemesi gerekmektedir.
Banka hesapları üzerine uygulanan e-haciz işlemleri özellikle iş adamları/kadınları ve esnafları büyük ölçüde etkilemektedir. Haciz işlemi borç tutarına bağlı olmaksızın banka hesaplarında mevcut olan tüm mal varlıkları üzerine bloke konularak gerçekleşmektedir.
Kişinin borç tutarı küçük bir miktar dahi olsa banka hesabındaki tüm mal varlığına geçici bir süre için el konulmaktadır ve borçlu kişi borcunu ödemeden bloke işlemi kaldırılmamaktadır. Diğer seçenek ise borcun taksitlendirilmeye alınarak ödenmesidir. Bu durumda da bloke işlemi kaldırılmaktadır.
Bazı durumlarda alacaklı olan taraf borçlu tarafın taşınır ya da taşınmaz tüm mal varlığına haciz işlemi uygulamış olsa da borcun kapanmasına yeterli olmayabilmektedir. Bu durum da alacaklı taraf çareyi borçlu tarafa ait maaş hesabına e-haciz işlemi uygulamakta bulabilmektedir.
Borçlu kişinin özel sektör de ya da devlet dairelerinde çalışıyor olması haciz şeklinde herhangi bir etkiye neden olmaz. Maaş hesabına haciz işlemi uygulanmadan önce borçlu olan tarafa bir icra takibin açılmış olması ve takip emrinin kesinleşmesi gerekmektedir. Kesinleşen icra takibinin ardından borçlu tarafın herhangi bir yerde çalışıp çalışmadığı araştırılır.
İcra takibi ardından 90 gün sonunda borçlu tarafa yeniden bir uyarı bildirisi yapılır ve borçlu tarafa ödeme yapması için 7 gün süre tanınmaktadır. Tanınan 7 gün sonunda borçlu taraf borcuna dair bir ödeme gerçekleştirmez ise maaş hesabına gecikme faizi de eklenerek 1/4 kesinti uygulanmaktadır.
Uygulanan bu kesinti oranı nafaka ödemesi gecikmesinden dolayı uygulanan e-haciz için geçerli değildir. Nafaka gecikme işlemleri için uygulanan kesinti oranı nafaka tutarı ve maaş tutarına göre değişiklik göstermektedir.
Borçlu kişinin çalışmakta oldu iş yerine bir icra talebi bildirilir. İşverenin çalışan işçisine ait maaşına haciz işlemi uygulaması talep edilmektedir. İşveren bu durumda belirlenen kesinti oranı kadar borçlu kişinin maaşına haciz işlemi uygulamaktadır. İcra talebinde belirtilen IBAN numarasına işveren kesinti oranı kadar ödeme yapmaktadır.
Elektronik haciz işlemi sayesinde artık devlet dairelerinde uzun sıralar beklemek zorunda değilsiniz. Yıllar sonra ortaya çıkacak sürpriz borçlar ile karşılaşmak zorunda de değilsiniz. E-devlet uygulaması üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığı sitesine kolaylıkla erişim sağlayabilir ve birkaç küçük adımdan sonra şahsınıza ait olan tüm borç ve haciz işlemlerinizi takip edebilirsiniz.
Anasayfa
Canlı Borsa
Borsa
Döviz Kurları
Altın
Hisse Senetleri
Endeksler
Kripto Paralar
Döviz Hesaplama
Döviz Çevirici
Kredi Arama
ADMİN
